Hồ Chí Minh – Người đặt nền móng cho công tác lưu trữ Việt Nam

“Công văn và hồ sơ cũ (tài liệu lưu trữ) có giá trị đặc biệt về phương diện kiến thiết quốc gia” – cần phải được gìn giữ đồng thời phải được quản lý, bảo quản tập trung tại một cơ quan.

Đó là những chỉ đạo đầu tiên của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác lưu trữ ngay sau khi Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa được thành lập, minh chứng rõ nét cho tầm vóc tư tưởng, tầm nhìn chiến lược và sự quan tâm đặc biệt của Người đối với công tác lưu trữ – một lĩnh vực tưởng chừng thầm lặng nhưng lại mang giá trị lâu dài đối với lịch sử, quốc gia và dân tộc.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà cách mạng kiệt xuất, nhà tư tưởng vĩ đại, mà còn là một người am hiểu sâu sắc giá trị của tài liệu lưu trữ. Trong hành trình hoạt động cách mạng suốt hơn nửa thế kỷ, Người luôn chú trọng việc ghi chép, lưu giữ thư từ, báo cáo, bài nói, bài viết… như những bằng chứng sống động của lịch sử.

Từ những bài báo viết dưới các bút danh Nguyễn Ái Quốc, C.B, T.Lan… cho tới bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa – mỗi tài liệu đều là kết tinh của tư duy chiến lược, của tâm huyết dành cho độc lập dân tộc, cho nhân dân, và cho tương lai đất nước. Các tài liệu ấy, ngày nay được bảo quản trong các kho lưu trữ quốc gia, trở thành di sản quý báu, là nguồn tư liệu không thể thay thế cho nghiên cứu lịch sử, khoa học, văn hóa và giáo dục.

Ngay từ những năm đầu sau Cách mạng Tháng Tám 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có nhiều chỉ đạo quan trọng liên quan đến lưu trữ. Trong thư gửi Ủy ban Nghiên cứu Lịch sử Việt Nam năm 1947, Người viết:

“Phải làm cho dân ta hiểu rõ lịch sử nước ta… Muốn vậy phải có tài liệu chính xác.”

Người hiểu rằng, lưu trữ không chỉ là việc “giữ giấy tờ”, mà còn là cách giữ lại ký ức của dân tộc, để hậu thế hiểu được quá khứ và hành động vì tương lai. Dưới sự chỉ đạo của Người, công tác tổ chức các cơ quan lưu trữ từ trung ương đến địa phương được đặt nền móng và phát triển. Hệ thống Văn phòng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương bắt đầu quan tâm đến việc sưu tầm, chỉnh lý, phân loại và bảo quản tài liệu, phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành và lưu giữ ký ức quốc gia.

Ngày nay, hàng vạn đơn vị tài liệu gốc liên quan đến Hồ Chí Minh đang được bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia, Bảo tàng Hồ Chí Minh, Văn phòng Trung ương Đảng, Văn phòng Chính phủ và các cơ quan lưu trữ địa phương. Những tài liệu này bao gồm: thư từ, bài viết, nhật ký, điện tín, ảnh tư liệu, băng ghi âm, phim tư liệu… Chúng không chỉ là tư liệu phục vụ nghiên cứu, mà còn là chất liệu giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong thời đại mới.

Việc số hóa, phục dựng và phổ biến tài liệu Hồ Chí Minh là một nhiệm vụ quan trọng đối với ngành lưu trữ hiện nay. Qua đó, những giá trị lịch sử, tinh thần cách mạng và đạo đức của Người tiếp tục lan tỏa trong cộng đồng, truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ.

Là những người làm công tác lưu trữ, chúng ta càng thấm thía lời Bác dạy. Mỗi tài liệu là một mảnh ghép của lịch sử. Mỗi nghiệp vụ lưu trữ là một hành vi gìn giữ ký ức cho dân tộc. Trong thời đại chuyển đổi số, trách nhiệm đó càng lớn lao khi công nghệ có thể giúp tài liệu “sống mãi” nhưng cũng có thể khiến chúng “mất đi” nếu thiếu sự chuẩn mực, cẩn trọng.

iScan xin được tri ân Chủ tịch Hồ Chí Minh – Người không chỉ là biểu tượng của dân tộc Việt Nam mà còn là người khơi nguồn tư duy hiện đại về lưu trữ và di sản. Nhân kỷ niệm 135 năm ngày sinh của Người, chúng ta tự hào nối tiếp con đường mà Người đã vạch ra: “Gìn giữ quá khứ, xây dựng hiện tại, hướng tới tương lai.”